Προς οργισμένο νέο επιστολή

του Βαγγέλη Πάλμου

Αφορμή γι’αυτήν την ανάρτηση αποτέλεσε αυτή η επιστολή ενός αριστούχου έφηβου,που δημοσιεύτηκε στο διαδίκτυο.


Είναι πάντοτε δύσκολη η προσέγγιση του νεανικού ψυχισμού, καθώς το πάθος που τον χαρακτηρίζει καθιστά την ψύχραιμη επιχειρηματολογία συνηθέστατα απεχθή στα μάτια του. Αυτό που για μας είναι «λογικό επιχείρημα» γι’αυτόν μπορεί να είναι απλώς «οι φοβίες ενός γέρου» ή ακόμη χειρότερα, «η απολογία ενός δούλου του συστήματος».

Ας μην ξεχνάμε τη ρήση του Beaumarchais «οι συμβουλές των ηλικιωμένων μοιάζουν με το χειμωνιάτικο ήλιο: φωτίζουν, μα δε ζεσταίνουν».
Εκτιμώντας πως δεν είμαι-ακόμη-ηλικιωμένος,θα επιχειρήσω μια προσέγγιση.
Το πρώτο ερώτημα που θέτει ο έφηβος, δίνει το στίγμα των οικογενειακών ιδεολογικών του καταβολών : «ποιός έντυσε τον παππού με τα αποφόρια της ΟΥΝΤΡΑ (sic)».

Προφανώς,αναφέρεται στην UNNRA τον οργανισμό δηλαδή που ίδρυσε ο ΟΗΕ (με βασικό χρηματοδότη τις ΗΠΑ) για την αναστήλωση των κατεστραμμένων απ’το Β Παγκόσμιο Πόλεμο κρατών που απελευθέρωναν οι συμμαχικές δυνάμεις. Σύμφωνα με τα στοιχεία,η Ελλάδα εισέπραξε εξοπλισμό αξίας περίπου 416 εκατομμυρίων δολλαρίων μέχρι το 1948,οπότε και η αρωγή συνεχίστηκε απ’το σχέδιο Marshall.

Τα «αποφώρια της ΟΥΝΤΡΑ» λοιπόν που περιφρονεί ο νέος, έντυσαν, υπόδησαν και βοήθησαν χιλιάδες Έλληνες της μετακατοχικής καθημαγμένης Ελλάδας.
Αυτό, στο χωριό μου,το λένε «αχαριστία» νέε μου.

[Μερικές δικές μας παρατηρήσεις:
Το αφ’ υψηλού ύφος του μορφωμένου που στηλιτεύει τον νεαρό (‘Προφανώς αναφέρεται..’, ‘sic’) δεν φαίνεται να δικαιώνεται…

Πέρα από τη μικρότητα να ειρωνεύεσαι μαθητή Α’ Λυκείου για αγγλικό αρκτικόλεξο περασμένων δεκαετιών, θάπρεπε τουλάχιστον εσύ, να το γράφεις σωστά: UNRRA είναι το σωστό, αν έχει τόση σημασία.

Για κάποιο ανεξήγητο λόγο, έρχεται στο νου το ρητό: «Όταν το χέρι έδειχνε το φεγγάρι, ο ηλίθιος κοίταζε το δάχτυλο…»

Τι ‘sic’ βρε καημένε, πρόκειται για λάθος του πληκτρολογίου στην ανάρτησή μας, το Τ είναι δίπλα από το R και πάντως μακριά από το δικό σου Ν. Με λύπη μου άλλωστε, συγκρίνοντας τα δύο κείμενα,  διαπίστωσα ότι ο μαθητής, αντίθετα με τον βαρύγδουπο επικριτή του, γνωρίζει τη διαφορά του ειδικού συνδέσμου ‘ότι’ από την αναφορική αντωνυμία ‘ό, τι’. Δικαιώνει συνεπώς τους βαθμούς του… Θα έλεγα πάντως να μη μείνουμε σ’ αυτά…


Η ουσία είναι ότι αν ο Β. Πάλμος δεν ξέρει τι σημαίνει η Ελλάδα της UNRRA και του σχεδίου Μάρσαλ, δύσκολα θα το καταλάβει ό, τι κι αν του εξηγήσουμε… Το κορυφαίο βέβαια είναι το ‘αχαριστία νέε μου’!]

Στη συνέχεια,ο νέος κατακεραυνώνει τις μειώσεις των μισθών,τα επαπειλούμενα κλεισίματα σχολών,τις ελλείψεις στα σχολεία.Όλα αυτά είναι γνωστά και θλιβερά. Θα ήταν ολοκληρωμένη η κριτική του αν είχε κάτι άλλο να αντιπροτείνει. Δεν το βρήκα στο γράμμα του.
[Τι λες ρε μεγάλε, πρέπει να σου γράψει τόμους δηλαδή για να αρθρώσει δυο κουβέντες; Αν διάβαζες βέβαια λίγο πιο απροκατάληπτα το κείμενό του θα έβλεπες ότι βρίσκει την απάντηση στη συλλογικότητα και στον αγώνα.]

Συμφωνώ μαζί του όταν ζητά να τιμωρηθούν όσοι κακοδιαχειρίστηκαν και υφάρπαξαν το δημόσιο πλούτο.
Συμφωνούμε επίσης στις διαπιστώσεις για την αναγκαιότητα λειτουργίας αποτελεσματικού συστήματος Πρόνοιας.Μόνο που αυτό δεν αποκτάται κατ’απαίτησιν αλλά μέσα από έναν αξιόπιστο και οικονομικά υγιή κρατικό προϋπολογισμό. Ο οποίος πρέπει από κάπου να χρηματοδοτηθεί (φοροδοτικός μηχανισμός) και,αν αυτό δεν είναι αρκετό, θα πρέπει να τον συμπληρώσουν οι πολίτες στερούμενοι μέρος των αποδοχών τους. Άλλος τρόπος …
δεν υπάρχει!

Σε μια χρεοκοπημένη χώρα λοιπόν, όλοι λίγο-πολύ πρέπει να ξεβολευτούμε για να τη βοηθήσουμε. Αυτό, δεν είδα πουθενά να περνά απ’τη γραφίδα του οργισμένου μας έφηβου.
[Σ’ αυτό, Βαγγέλη, έχεις δίκιο: το παιδί γράφει τις δικές του απόψεις και όχι τις δικές σου]

Στη συνέχεια,ο νέος διερωτάται «ποιός οδήγησε τέσσερις χιλιάδες ανθρώπους στην αυτοκτονία»? Σημαντικό πράγματι ερώτημα,αλλά έχει ο ίδιος κάποια έγκυρη απάντηση? Έχει επεξεργαστεί συνολικά το ψυχολογικό προφίλ και το κοινωνικό περιβάλλον των ανθρώπων που έδωσαν τέλος στη ζωή τους? Ή έχει υιοθετήσει την εύκολη απάντηση σερβιρισμένη απ’όσους επενδύουν στην ανθρώπινη δυστυχία?
[Θάπρεπε δηλαδή να είναι επιστημονικό επιτελείο οικονομολόγων, κοινωνιολόγων, ψυχολόγων κ.ο.κ. και όχι μαθητής της Α’ Λυκείου. Εσύ  όμως, παρότι θέτεις απλώς τα ερωτήματα υποτίθεται, εγκλείεις και την ερμηνεία των αποτελεσμάτων των ‘επεξεργασιών’ (‘ψυχολογικό προφίλ’, 'κοινωνικό περιβάλλον’)]

Περιγράφει ο νέος τι δε θέλει στη ζωή του: ανασφάλιστη εργασία, μισθό των 350 ευρώ, ενδεχόμενη οικονομική μετανάστευση. Σεβαστά όλα και ποιός άραγε θα τα επιθυμούσε για τον εαυτό του,αλλά υπάρχει κάποια πρόταση για να στηριχτούν οικονομικά καλύτερες εργασιακές συνθήκες? Μήπως «λεφτά υπάρχουν» [Ώρα είναι να του χρεώσεις και τον ΓΑΠ του παιδιού..] και αρκεί να τα μοιράσουμε κατάλληλα?

Κι αν ακόμη τα μοιράζαμε,για πόσο καιρό θα αρκούσαν μέχρι να χρειαστεί να τα παράξουμε? Ή μήπως δε χρειάζεται ο πλούτος να παράγεται αλλά απλά να τον τρυγάμε από κάποια μαγικά χρηματόδεντρα που ευδοκιμούν σε «έναν άλλο κόσμο που είναι εφικτός»?

Όλη η οργισμένη επιστολή,διαπνέεται από το πνεύμα της απαίτησης! Λες και βιώνουμε την ευαγγελική προτροπή «αιτήσετε και δοθήσεται υμίν». Δυστυχώς όμως «ουκ αν λάβοις παρά του μη έχοντος».
Καμία αίσθηση κοινότητας,καμία ευθύνη κοινού βίου,καμία αισθητική συνανήκειν.Ένας οργισμένος εγωτικός ατομικισμός με αδηφάγες απαιτήσεις που «θέλει»,»απαιτεί»,»δικαιούται».
['εγωτικός ατομικισμός με αδηφάγες απαιτήσεις'... Μάλλον έχεις μπερδέψει τα κείμενα!]
Κατακεραυνώνει ο νέος τις σχολικές ελλείψεις,αλλά λησμονεί τα σχολεία της εποχής του παππού του που τον έντυναν τα αποφώρια της UNNRA. [Ας αποφασίσουμε κάποια στιγμή, τα αποφόρια γράφονται με όμικρον ή με ωμέγα;]

Μέσα σ’αυτά τα σχολεία, ξυπόλητοι μαθητές και εμπνευσμένοι δάσκαλοι,σε συνθήκες ολοκληρωτικής ένδειας,μιας καθημαγμένης απ’τις πολεμικές συγκρούσεις χώρας και μιας βαθιά πληγωμένης απ’την εμφύλια τραγωδία κοινωνίας, οικοδόμησαν μια προοπτική για τις επόμενες γενιές. Δεν τα έκαναν ασφαλώς όλα τέλεια, αλλά πήγαν τον τόπο μερικά βήματα μπροστά, γιατί μόχθησαν και δημιούργησαν, αντί να «απαιτούν ιδανικές συνθήκες».
Ο νέος όμως έχει ήδη φτάσει σε συγγραφικό οίστρο: «εμπρός να τσακίσουμε τύραννους φασίστες» μας προτρέπει!

Γνώρισε το αγόρι το φασισμό? Βίωσε τις συνέπειες της εφαρμογής του? Ή μήπως θεωρεί «φασισμό» οτιδήποτε του «στερεί αυτά που δικαιούται»?

Όταν αύριο ,οδηγώντας ,τον πιάσει λάστιχο,θα καταδεχτεί άραγε να λερώσει τα χέρια του με το γρύλο ή θα καταγγέλλει την πρόγκα που του στερεί «το δικαίωμα στην οδήγηση»?
[Ο ‘αριστούχος έφηβος’ γίνεται τώρα, υποτιμητικά, ‘το αγόρι’. Η πρόγκα πάντως, κύριε Πάλμο, δεν είναι αυτό που νομίζεις. Σκέφτομαι με τρόμο τη στιγμή που οι ψυχολόγοι που επικαλείσαι παραπάνω θα σου εξηγήσουν τη «Θεωρία των λαθών» του Φρόιντ…]
Αντιλαμβάνεται ο νέος πως η επιβίωση δεν είναι «δικαίωμα» αλλά διαρκής αγώνας και πως το μοναδικό όπλο που έχει ο άνθρωπος σ’αυτόν τον αγώνα είναι το μυαλό του?

Κατανοεί πως με όπλο το μυαλό, οι άνθρωποι βγήκαν απ’τα σπήλαια και μετέτρεψαν την επαπειλούμενη και αμφίβολη επιβίωσή τους σε ότι [sic] σήμερα του φαίνεται «αυτονόητο δικαίωμα»?

Γνωρίζει πως για να επιβιώσει ο άνθρωπος οφείλει να προσαρμόζει τις επιλογές του στις μεταβολές των υλικών όρων της ζωής του ή εκτιμά πως οι όροι αυτοί είναι ανεξάντλητοι και πως όλοι έχουμε αυτονόητο και υπερεπαρκές μερίδιο σ’αυτούς?
Αυτά είναι ερωτήματα που ζητούν απαντήσεις. Κι ανάλογα με τις απαντήσεις που δίνει κανείς, προσανατολίζει και τις επιλογές της ζωής του.
Φαίνεται όμως πως, ο οργισμένος μας έφηβος δεν ψάχνει απαντήσεις. Τις γνωρίζει όλες! Έχει μάλιστα έτοιμη και ετυμηγορία για τους «ένοχους που του κλέβουν τα όνειρα».
[Αν θέλουμε να είμαστε δίκαιοι, κι εσύ έτοιμες τις έχεις τις απαντήσεις απ' ό, τι βλέπουμε...]

Δεν έχει φανταστεί πως τα όνειρα καθενός δεν μπορεί κανείς να του τα πάρει.

Δεν υποψιάζεται πως, ζητώντας απ’το κράτος να του «εξασφαλίσει τα όνειρα» παραιτείται απ’το δικαίωμα της ατομικής επιλογής.

Δε φαντάζεται πως ένα κράτος που «φροντίζει τα πάντα» είναι ταυτόσημο με ένα κράτος που «ελέγχει τα πάντα».

Είναι εντυπωσιακή η διαστροφή της μαρξιστικής κληρονομιάς: ο Μαρξ θεωρούσε τις υλικές συνθήκες της ζωής τις μόνες πραγματικές,σε βαθμό τέτοιο,ώστε κάθε ιδεαλιστική επινόηση (όπως τα  «δικαιώματα») τα περιφρονούσε ως αστικές επινοήσεις, ως ιδεατά «εποικοδομήματα» των υλικών συνθηκών του βίου.

Η σύγχρονη ελληνική εκδοχή της μαρξιστικής κληρονομιάς-γιατί σ’αυτήν ανήκει ο οργισμένος νέος μας-ομνύει στο ιδεατό (στα «δικαιώματα») με τέτοια προσήλωση,ώστε σχεδόν αδιαφορεί για τις υλικές προϋποθέσεις πραγμάτωσής τους.
Γι’αυτό ο νέος μας ζητά «δημόσια,δωρεάν,ποιοτική παιδεία». Δε φαντάζεται ότι δεν υπάρχει δωρεάν, ότι όλα κοστίζουν.Θεωρεί αυτονόητο το ποιοτικό λες και φυτρώνει στα δέντρα.

Αδιάλειπτη παροχή λοιπόν αφού όλα υπάρχουν τριγύρω μας σε αφθονία…
Δεν εκπλήσσομαι και κατά βάθος τον κατανοώ.Κι εγώ στην ηλικία του τα ίδια ακριβώς πίστευα.Ήμουν κι εγώ ένας αριστούχος μαθητής, [αριστούχος…O ‘συνομιλητής' σου το τεκμηρίωσε πάντως]  διαμορφωμένος με την κυρίαρχη ιδεολογία του δημόσιου σχολείου: σοσιαλιστικός εθνολαϊκισμός και κολλεκτιβιστική προσοδοθηρία.

Κι εγώ περίμενα να πάρω ένα πτυχίο και να πιάσω την καλή, [συγγνώμη, αυτό κατάλαβες από το κείμενο του παιδιού;] το θεωρούσα περίπου αυτονόητο. Κανείς δε με είχε προτρέψει να ψάξω έξω απ’τα προκατασκευασμένα σχήματα. Ούτε και μπορώ να εξηγήσω το πως [sic] και το γιατί κατάφερα-στο βαθμό που κατάφερα-να δω και την άλλη οπτική της πραγματικότητας.

Ίσως μια έμφυτη αγάπη προς ότι [sic] συνιστά ιδιωτικό πεδίο, ίσως μια υπαρξιακή αποδοχή της ασκητείας ως διδασκαλίας του βίου, ίσως η επίγνωση του κόλαφου στον οποίο οδήγησαν όσοι έταζαν «αλλους καλύτερους κόσμους» και «δικαιότερες κοινωνίες».
Δεν είμαι φυσικά σε θέση να συμβουλέψω τον οργισμένο φίλο μας, κανέναν δε δικαιούμαι να συμβουλέψω.
Εντελώς φιλικά όμως θα του πρότεινα ν” απομακρυνθεί για λίγο απ” τις βεβαιότητές του.
Είναι τρομακτικό για ένα παιδί να έχει διαμορφώσει τόσο νωρίς, τόσες βεβαιότητες…
*από το ιστολόγιο nikorestis Αντιπαρερχόμαστε τα περί μαρξισμού, προκατασκευασμένων σχημάτων, σοσιαλιστικού εθνολαϊκισμού και κολλεκτιβιστικής προσοδοθηρίας. Ήμασταν άλλωστε σίγουροι ότι ο συγγραφέας του πονήματος αυτού κ. Πάλμος θα φιγουράρει στον γελοίο κατάλογο του απεργοσπαστικού εθελοντισμού. Και δεν διαψευστήκαμε.