Ο ΤΥΜΒΟΣ ΤΩΝ ΣΑΛΑΜΙΝΟΜΑΧΩΝ και ΤΟ ΤΡΑΓΙΚΟ ΕΓΚΛΗΜΑ

Πηγή:Αρχαία Σαλαμίνα

Tο 1964 κηρύχθηκε αρχαιολογικός χώρος, ενώ ένα χρόνο μετά διενεργήθηκαν οι πρώτες ανασκαφές.
Η ιστορία της διαμάχης της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας με τη Ναυπηγική Εταιρεία, η οποία είναι εγκατεστημένη στη θέση όπου στην αρχαιότητα ήταν ο τύμβος, ανάγεται στην εποχή της δικτατορίας και έχει κατά διαστήματα απασχολήσει τον Τύπο.

Tο 1971 το βόρειο τμήμα της χερσονήσου περιήλθε(;) στην ιδιοκτησία της ναυπηγικής εταιρείας....

«Aρκαδία» από τον ΟΛΠ και το υπουργείο Πολιτισμού χορήγηθηκε άδεια με όρο που αγνοήθηκε «ιδρύσεως μηχανουργείου προχείρου κατασκευής ώστε να καθίσταται ευχερής η ανά πάσαν στιγμήν μετατόπισή της...»

Το ιδιοκτησιακό καθεστώς στη περιοχή Κυνοσούρας είναι πολύπλοκη ιστορία.

Το μεγαλύτερο κομμάτι εμφανίζεται σαν ιδιοκτησία της ανώνυμης εταιρίας Αρκαδία. Αν και χαρακτηρισμένη περιοχή ως αρχαιολογική ζώνη γίνονται εργασίες αμμοβολών, επέκτασεις ναυπηγείων και εγκατάσταση πλωτών διαχωριστήρων για την κατεργασία πετρελοειδών αποβλήτων.

Η εταιρία όπως αναφέρει εισήγηση της αρχαιολογικής υπηρεσίας: «από το έτος 1975 και εξής προσπάθησε κατ’ επανάληψιν να εκμεταλλευτεί τον χώρο του “Tύμβου”, άλλοτε με καταστροφικές για τον ανατολικό τομέα εκσκαφικές εργασίες, άλλοτε χρησιμοποιώντας τον ως πεδίο συγκέντρωσης απορριμμάτων (1977) κι άλλοτε επιχειρώντας να διαμορφώσει στην περιοχή λιμένα και σταθμό μεταφοράς άνθρακος (1980), χωρίς τη σχετική άδεια του YΠΠO».

Το '75 η Ναυπηγική Εταιρεία προχώρησε σε εκσκαφικές και ισοπεδωτικές εργασίες καταστρέφοντας το ανατολικό τμήμα του τύμβου με το άνοιγμα σκάμματος βάθους 15 μ. Οι εκσκαφές σταμάτησαν την ύστατη στιγμή από την αρμόδια Αρχαιολογική Υπηρεσία, όχι όμως και οι εργασίες της εταιρείας, η οποία συνέχισε να χρησιμοποιεί το ακρωτήριο με τον Τύμβο για ναυπηγείο, υποστηρίζοντας ότι... «οι εκσκαφές απέδειξαν ότι ο "Τύμβος" είναι φυσικό βραχώδες έξαρμα».!!!!

Από την πλευρά τους βέβαια οι αρχαιολόγοι έχουν διαφορετική άποψη. Συγκεκριμένα η Β' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, στη δικαιοδοσία της οποίας ανήκει ο χώρος, υποστηρίζει ότι κατά τις ανασκαφικές έρευνες που διενεργήθηκαν το 1966, το 1977 και το 1980 διαπιστώθηκε πως πρόκειται για τεχνητό τύμβο. Βρέθηκε επάνω στο φυσικό βραχώδες ύψωμα κυκλικός λιθοσωρός με τεχνητή επίχωση στην περιφέρεια που είχε κατασκευαστεί στην αρχαιότητα από αργούς πωρόλιθους και άφθονη λατύπη.

Ενώ επάνω από τον λιθοσωρό που έχει διάμετρο περίπου 20 μ. διασώζεται τεχνητή επίχωση ύψους 1 μ. σύμφωνα με την ειδική κατασκευή που συναντάται στους τύμβους.

Στη βόρεια πλευρά του τύμβου σώζονται ορθογώνιες κατασκευές από ογκόλιθους για τις οποίες οι αρχαιολόγοι υποθέτουν ότι μπορεί να αποτελούσαν το πολυάνδρειον των πεσόντων στη Ναυμαχία. Ενώ επίσης στην ανατολική πλευρά του τύμβου ανασκάφηκε νεκροταφείο του τέλους του 5ου αι. π.Χ. και στον ίδιο χώρο βρέθηκε και βωμός.

Εκτός όμως από τον τύμβο, στην άκρη της Κυνόσουρας ξένοι ταξιδιώτες είδαν τον περασμένο αιώνα μια μαρμάρινη βάση, την οποία απέδωσαν στο Τρόπαιο.

Από αυτή δεν σώζονται σήμερα παρά μόνο λαξεύματα στον βράχο και πλίνθοι από τα θεμέλιά της, τα οποία εντόπισε πριν από 30 χρόνια ο αμερικανός αρχαιολόγος Eugene Vanderpool και ο ίδιος είχε σημειώσει ότι κομμάτια του Τροπαίου θα πρέπει να βρίσκονται στη θάλασσα όπου ως πρόσφατα εξέβαλλε ο Κεντρικός Αποχετευτικός Αγωγός της Αθήνας…. Εκεί θα αναζητηθούν από τους αρχαιολόγους σε μια προσπάθεια ανασύνθεσης του Τροπαίου που οι Αθηναίοι έστησαν μετά τη νίκη τους κατά των Περσών. Ετσι, ενώ είναι γνωστό ότι το ακρωτήρι της Κυνόσουρας ήταν χώρος ιερός για τους Αθηναίους και εκεί υπήρχε το πολυάνδρειον με τους τάφους των ηρώων νεκρών, το ιερό του Κυχρέως και το τέμενος του Αιάντειου, σήμερα έχει μεταταπεί σε ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη. Και αυτά συμβαίνουν σε ένα χώρο που συνδέεται με το μεγαλύτερο πολεμικό γεγονός της αρχαίας μας ιστορίας, την απόκρουση δηλαδή των ασιατών βαρβάρων από την Ευρώπη.

Tο υπουργείο τη δεκαετία του ’90 εξέτασε την απαλλοτρίωση της έκτασης, (24 στρέμματα ανήκουν στα ναυπηγεία και 11 στον OΛΠ), η αξία της οποίας είχε οριστεί ένα δισ. Oπως ήταν φυσικό ποτέ δεν έγινε. Άλλωστε στο επίσημο σάιτ του ΟΛΠ διαφημίζεται απλά ως περιουσιακό του στοιχείο και έκταση προς άγρια βιομηχανική εκμετάλλευση.«Γκρούντι όιλ». Πρόκειται για την ονομασία του ακατέργαστου πετρελαίου. Θεωρείται από το πιο εύφλεκτο υλικό και η φόρτωση ή η εκφόρτωσή του στα δεξαμενόπλοια γίνεται με ειδικές προφυλάξεις και άκρως προστατευτικά μέτρα. Επιπλέον, τα πληρώματα των δεξαμενοπλοίων, όχι μόνον αυτών που μεταφέρουν αυτό το υλικό αλλά όλων των τύπων, σύμφωνα με το νόμο, πρέπει να έχουν και τα κατάλληλα πιστοποιητικά γνώσεων, όπως αυτό που ονομάζεται «τάνκερ σέιφτ».

Ο 23χρονος Βλάσης Βλασόπουλος, σκοτώθηκε τον Ιούνη του 2000, στο «ΣΛΟΠΣ», πάνω σε ένα πλοίο, του οποίου οι δεξαμενές περιείχαν μείγμα από διάφορα είδη πετρελαιοειδών και ίσως περιείχε και μια ποσότητα από «γκρούντι όιλ»! Η τρομακτική έκρηξη ταρακούνησε ολόκληρο το Πέραμα. «Εσκασε το σλοπάδικο», ήταν η φράση που μεταδιδόταν από στόμα σε στόμα, η οποία κατέληξε σε μια ανατριχιαστική διαπίστωση: «Κάποτε θα γινόταν».

Η ΤΡΑΓΙΚΗ ΕΙΡΩΝΙΑ

Το 2001 η Αρχαιολογική υπηρεσία κύρηξε αδόμητη ζώνη , Ζώνη Α΄ το χώρο.
Στις 20 Οκτωβρίου 2001, μετά από έκρηξη στο δεξαμενόπλοιο SAILOR στην Κυνόσουρα Σαλαμίνας σκοτώθηκαν πέντε μεταλλεργάτες.
Σύμφωνα με το Συνδικάτο Μετάλλου το πολύνεκρο αυτό εργατικό ατύχημα, το οποίο πυροδότησε την οργή των εργατικών συνδικάτων σε όλη την Ελλάδα, είναι αποτέλεσμα της παντελούς έλλειψης και των πιο στοιχειωδών μέτρων ασφαλείας στην Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη.
Οι εργοδότες των ναυπηγείων και των διαχωριστήρων (σλοπς) με δικαιολογία την κύρηξη του Τύμβου δεν είναι καν εγγεγραμμένοι σε μητρώα, δεν λαμβάνουν κανένα μέτρο ασφάλειας σύμφωνα με τους διεθνείς κανονισμούς. Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργατοϋπαλλήλων Μετάλλου (ΠΟΕΜ) σε επιστολές προς τα Υπουργεία Εμπορικής Ναυτιλίας και Εργασίας, επισημαίνει ότι όλα τα εργατικά ατυχήματα στην Ζώνη είναι αποτέλεσμα τόσο της αδράνειας των αρμόδιων Υπουργείων να ελέγξουν τις καταγγελίες των εργαζομένων, αναφορικά με τα παράνομα κυκλώματα πιστοποίησης της καταλληλότητας των εργασιών στην Ζώνη, όσο και της κρατικής αδιαφορίας στον έλεγχο και την τήρηση της νομοθεσίας.

Ωστόσο, δε σχετίζεται με την ασφάλεια του αρχαιολογικού χώρου το γεγονός ότι από το 1997 ακόμη το ναυτεργατικό σωματείο «ΣΤΕΦΕΝΣΩΝ» προειδοποιούσε εγγράφως τις αρμόδιες αρχές για σειρά παραβιάσεων των κανόνων ασφαλείας, που συντελούνταν στο - ανατιναγμένο αργότερα - δεξαμενόπλοιο «ΣΛΟΠΣ»;

Ετσι, όπως το 2000, θα «προστατεύεται»το αρχαιολογικό και φυσικό περιβάλλον της Κυνόσουρας... Το Γενάρη του 2004 στα πλαίσια προστασίας και ανάδειξης του Τύμβου το KAΣ ενέκρινε τη μελέτη διαμόρφωσης του Tύμβου των Σαλαμινομάχων στηριζόμενο στον νέο αρχαιολογικό νόμο που δίνει το δικαίωμα για ήπιες παρεμβάσεις χωρίς να έχει γίνει απαλλοτρίωση ιδιοκτησίας και είχε να αντιμετωπίσει προβλήματα όπως ότι έχει απομακρυνθεί(εξαφανιστεί) το μεγαλύτερο μέρος της επίχωσης στην κορυφή του Tύμβου, καταστροφή των τάφων του νεκροταφείου τραυματισμός του αρχαιολογικού χώρου και περιβαλλοντική υποβάθμιση.

H απόφαση του KAΣ για τη διαμόρφωση περιελάμβανε, μεταξύ άλλων, συντήρηση, στερέωση και εξασφάλιση των συνθηκών διατήρησης του νεκροταφείου, δενδροφύτευση, μετατόπιση του δρόμου της σύγχρονης οδού για την ανάδειξη του τείχους κ.ά.

Και αυτή η μελέτη στις καλένδες μετά τις εκλογές του Μάρτη 2004, αντ΄αυτής
απόφαση του ΚΑΣ το ΚΑΣ το Μάη του 2005 αποφάσισε
με σχεδόν οριακή - έγκρισή του (7 υπέρ, 5 κατά) στη συνέχιση της επικίνδυνης λειτουργίας πλωτής εγκατάστασης επεξεργασίας υγρών αποβλήτων (SLOPS) στην Κυνόσουρα Σαλαμίνας, εντός του κηρυγμένου αρχαιολογικού θαλάσσιου χώρου και μόλις 140 μέτρα από την ακτή, που επίσης είναι αρχαιολογική, προστατευμένη Ζώνη Α΄, έδωσε προχτές το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, αποδεχόμενο σχετικό αίτημα της εταιρίας «HELLENIC SLOPS AE» συμφερόντων Μελισσανίδη!

Η «HELLENIC SLOPS AE» είναι ...«μετεξέλιξη» της «HELLENIC SLOPS - PERIVALLODOLOGIKI AE», στην οποία ανήκε το «σαπάκι» (πλοίο 27 ετών που λειτουργούσε ως «διαχωριστήρας» των αποβλήτων, δηλαδή «ΣΛΟΠ»), που στο ίδιο σημείο, στις 15/6/2000, τινάχτηκε στον αέρα «δολοφονώντας» τον 23χρονο ναυτεργάτη Βλάση Βλασόπουλο.

Παρότι το πλοίο βρίσκεται ακόμη μισοβυθισμένο εκεί, «μνημείο» ενός ακόμη εγκλήματος , η «νέα» εταιρία, ως «αθώα περιστερά», με το θράσος που προσφέρει στο κεφάλαιο η μακρόχρονη συνενοχή των κυβερνήσεων, όχι μόνο αιτήθηκε την έγκριση περιβαλλοντικών όρων λειτουργίας της(!) από το ΥΠΠΟ (ως οφείλει, από το νόμο, επειδή ο χώρος είναι αρχαιολογικός), αλλά απαίτησε - και έλαβε φυσικά - επέκταση του δικτύου ηλεκτροδότησης της ΔΕΗ για να έχει ρεύμα, επειδή τώρα λειτουργεί με γεννήτριες.

Η επέκταση θα περάσει μέσα από τη Ζώνη Α΄ του αρχαιολογικού χώρου.!!

Τι κι αν στη «γλώσσα» των ναυτεργατών αυτά τα τροποποιημένα σαπιοκάραβα ονομάζονται «βόμβες»! Τι κι αν ακόμη και στη σχετική νομοθεσία, στην οποία αναφέρθηκε ο δικηγόρος - εκπρόσωπος συλλόγων της Σαλαμίνας που αντιδρούν, το υλικό που «επεξεργάζονται» τα «ΣΛΟΠΣ» χαρακτηρίζεται «επικίνδυνα απόβλητα»; Τι κι αν, έστω με αυστηρά αρχαιολογικά κριτήρια, αντιδρούν η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιά στη συνέχιση της λειτουργίας;

Οι εκπρόσωποι της εταιρίας στο ΚΑΣ υποστήριξαν ότι «προστατεύουν το περιβάλλον»(!), και ότι έχουν όλες τις πιστοποιήσεις και τις άδειες! Για «συμβολή στη βελτίωση του περιβάλλοντος» μίλησε και ο πρόεδρος του ΚΑΣ και γενικός γραμματέας του ΥΠΠΟ, Χρ. Ζαχόπουλος!

ΣΚΟΥΠΙΔΟΤΟΠΟΣ ΚΑΙ ΑΣΥΔΟΣΙΑ
Ο Δήμαρχος Αμπελακίων κ. Σ. Γκίνης με αίτηση στις 27/4/2004 ζήτησε την άδεια για δημιουργία χωρου απορριμάτων στη Κυνοσούρα και το αίτημα αυτό απορρίφθηκε με το 1504/11.5/2004. Έκτοτε η μεταφορά απορριμάτων συνεχίζεται αδιάλειπτα (εντός της ζώνης προστασίας Α’) και δεν έγινε καμμία προσπαθεια για την απομάκρυνσή τους όπως ενημέρωσε εγγράφως ο κύριος Σταινχαουερ τότε έφορος Β’ Εφροείας Προιστορικών και κλασσικών αρχαιοτήτων.
Σε δελτίο τύπου του Υπουργείου Ναυτιλίας 29/8/2001 διαβάζουμε για την σύμβαση παραχώρησης και των υποδομών από τον ΟΛΠ όπου αναφέρεται η δεσμευση για την συνέχιση και την ανπάπτυξη της Ναυπηγοεπισκευαστικής δραστηριότητος μέχρι το 2030 σχο χώρο της ζώνης Περάματος και στη Κυνοσούρα.
Στις 27/6/2001 ΥΠΠΟ απαντά στην ερώτηση Τατούλη ότι το 1975 η Ναυπηγική εταιρία παρόλο που είχε απορριφθεί από το αίτημά της για επέκταση εγκαταστάσεων προχώρησε σε ισοπεδωτικές εργασίες στο Αν μέρος του τύμβου δημιουργώντας σκάμα βάθους 15μ. χρησιμοποιησε τον χώρο σαν απόθεση απορριμάτων το 1980 διαμετακόμιση άνθρακα και διακομετακόμισης.

Το 1977 παραχωρήθηκε υπό τον όρο ότι δεν θα επεκταθεί στο χώρο του Τύμβου.
Τέσσερα σήματα του ΥΠΠΟ το 1998 στο τοπικό ΑΤ για να σταματήσουν παράνομες εργασίες και επιχωματώσεις της εταιρίας Μπεχρή δεν βρίσκουν κάποια ανταπόκριση και τελικά κάποιοι τιμωρούνται με λιγόμηνη εξαγοράσιμη φυλάκιση για καταστροφή αρχαιοτήτων. Αντί αυτού πήγαν κάποιοι αξιωματικοί του ναυτικού με τη σκέψη να τοποθετήσουν μνημείο προς τιμή της ναυμαχίαςκαι παραλίγο να τους συλλάβουν.

Δήμαρχος Αμπελακίων. Στυλιανός Γκίνης δήλωσε σε ζωντανή εκπομπή του Κ.Χαρδαβέλλα «Αθέατος Κόσμος» το Δεκέμβρη 2005.

«Ο ΟΛΠ έκανε αναγκαστική απαλλοτρίωση και έγιναν κάποα πραγματα εκεί από τον Διαμαντή …και είναι του παρελθόντος» επιχειρώντας να δικαιολογήσει την χωματερή και την στενή περίφραξη του Τύμβου.
πρώην διευθύνων σύμβουλος στα Ναυπηγεία Ελευσίνος Α.Σκουνάκης τηλεφωνικά κατέθεσε την παρακάτω μαρτυρία του και την προσπάθειά του να διασωθεί το 1975 ο χώρος του Τύμβου από τις μπουλντόζες του Διαμαντή.

«Ήταν Δευτέρα πρωί χειμώνα και βλέπω απέναντι από το γραφείο μου να σηκώνεται σκόνη σύννεφο, αμέσως έδωσα εντολή σε κάποιον «πάρε ένα ποδήλατο τρέξε απέναντινα δεις τι κα΄νουν γιατί εκεί είναι ο τύμβος».

Επιστρέφει και μου λέει «έχουν βάλει τις μπουλντόζες ο Κώστας Διαμαντής ο γαμπρός του Α.Καραμανλή ήταν ο ιδιοκτήτης ναυπηγείου Κυνοσούρας μπουλντόζες και ρίχνουν τον Τύμβο στη θάλασσα»

Τηλεφώνησα σε ένα γνωστό μου δημοσιογράφο Σωτήρης Αράπης δημοσιογράφος ενημερώθηκε και πήρε τηλέφωνο την Αυγή και την άλλη μέρα μπήκε το θέμα στη τελευταία σελίδα σε περίοπτη θέση και βλέπω τότε ότι σε λίγο σταμάτησε η σκόνη.

Τι γινόταν;
Πετάγαν τα κόκκαλα των Σαλαμινομάχων στη θάλασσα..

Όταν έγινε αυτή η δημοσίευση βεβαίως σταμάτησαν.

Το τραγικό ο Διαμαντής ήταν πλούσιος αλλά αμόρφωτος αλλά το καταπληκτικότερο ήταν ότι ο διευθυντής του Ναυπηγείου ήταν αρχαιολόγος.

Αυτή η αντίθεση με τρόμαξε.
Από ένα ψαρά δεν περιμένεις πολλά αλλά από ένα αρχαιολόγο;
Αφενός ήθελαν να ρίξουν το λοφάκι αυτό και αφετέρου να μεγαλώσουν την παραλία. Ήταν μια περίοδος που δεν μπορούσες να πεις και πολλά για την κατάσταση που σιγοντάριζε τον Διαμαντή. Η Αυγή έσωσε τον Τύμβο τότε. Αυτή είναι η μικρή μου συνεισφορά» κατέληξε ο κύριος Α.Σκουνάκης.

Γιάννης Σουλιώτης κάτοικος της περιοχής από 6 χρονών έδωσε στη κάμερα την δική του μαρτυρία:

«Διερωτάμαι και λέω πότε μπορεί να είναι κύριος κάποιος, με τη μουτζούρα να βγάζουμε το ψωμί μας ή με την πέννα. Γιατί αν αξιοποιηθεί αυτό το μέρος πρέπει να γίνει ένα παγκόσμιο προσκυνητάρι να έρχονται όλες οι φυλές να προσκυνάνε την λέξη Ελευθερία, που απορρέει από αυτό το μέρος, τότε θα είμαστε κύριοι.»

«Σε ηλικία 17 χρονών είδα τις τριήρεις μετά από μεγάλη κακοκαιρία που κράτησε 12 περίπου μέρες. Όταν βγήκα να ψαρέψω είδα τον πυθμένα όχι όπως τον ήξερα. Ήταν αναμοχλευμένος και εκεί είδα δύο τριήρεις και είδα το έμβολο, μια ροζέτα μεγάλη και από εκεί έβγαλα το συμπέρασμα ότι είναι τριήρης.
Εκεί κάτω από το ναυπηγείο έχουν γίνει κάτι άλλα πράγματα.
Αν πάτε στον Τύμβο θα δείτε τους τάφους κενούς.

Εγώ τους είδα με οστά και πλάκες. Που τους πήγαν. Μπάζα τους καναν;
Ήταν πολλοί τάφοι γύρω γύρω στον τύμβο. Τώρα είναι μόνο δύο (άδειοι).
Αν είχε νοικοκυρευτεί το Αμπελάκι θα είχε να δώσει στους περίοικους ένα καλό μεροκάματο, ένα καλό ψωμί, μεγάλο τσουκάλι».
Στην αρχαία πόλη της Σαλαμίνας κάτι έχει έχει σωθεί όμως με παρέμβαση των Αμερικάνων !! είπε ο κύριος Μαριδάκης απόστρατος αξιωματικός ΠΝ που έχει ασχοληθεί για χρόνια με την διάσωση του τύμβου και της Αρχαίας Σαλαμίνας.
Ο κύριος Μιλλερ φτάνοντας εκεί κοιτώντας μια αρχαία κατασκευή είπε «είπε προς θεού μην καταστραφεί, γιατί είναι υψηλής αξίας οχυρωματικό έργο» και μερίμνησε να σωθεί ο οχυρωματικός πύργος όπως και τελικά έγινε.

Στην εκπομπή του Κ.Χαρδαβέλλα ειπώθηκε ακόμα από τον κύριο Μαριδάκη ότι κάποιοι επίσημοι είπαν για τις προσπάθειες ανέγερσης μνημείου εκεί
«να μην γίνει μνημείο εκεί γιατί θα το δουν οι Πέρσες (ενόψη των Ολυμπιακών Αγώνων 2004) και θα στεναχωρηθούν…»!!!.

Και πάλι στο προσκήνιο στο πρωτοσέλιδο της εφημερίδας Πρώτο Θέμα τον Σεπτέμβριο του 2005 με τίτλο « Ο Αχιλλέας πουλάει τον Τύμβο των Σαλαμινομάχων στον Καραμανλή» αναφέρονται οι αξιώσεις της εταιρίας που κατέχει «τίτλους ιδιοκτησίας» προκειμένου ο χώρος να απαλλοτριωθεί.
Ερευνα: Ελένη Γκίκα Σπύρος Καλογερόπουλος

Με πληροφορίες από το aiantis.blogspot.com