Εφοδος σε τέσσερις μεγαλοεργολάβους

Του Βασίλη Γεώργα

Στα άδυτα των τεσσάρων μεγαλύτερων κατασκευαστικών ομίλων που νέμονται τα δημόσια έργα στην Ελλάδα εισέβαλε χθες η Επιτροπή Ανταγωνισμού, στην πρώτη ευρείας κλίμακας συντονισμένη επιχείρηση αναζήτησης στοιχείων που σχετίζονται με καταγγελίες για «στήσιμο» των μεγάλων δημόσιων διαγωνισμών και μοίρασμα των εργολαβιών.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η έρευνα έγινε ύστερα από καταγγελία μεγαλοεργολάβου ανταγωνιστή και πραγματοποιήθηκε ταυτόχρονα στα κεντρικά γραφεία της «Ελλάκτωρ» συμφερόντων της οικογένειας Μπόμπολα, της «ΓΕΚΤΕΡΝΑ» συμφερόντων Περιστέρη, της «J&P Αβαξ» των Ιωάννου-Παρασκευαΐδη και της εταιρείας «Μοχλός» του επιχειρηματία Κ. Στέγγου.


Στην έφοδο συμμετείχαν τουλάχιστον 30 ελεγκτές της Επιτροπής Ανταγωνισμού, η οποία ρωτήθηκε σχετικά για το θέμα από την «Εφ.Συν.» και αρνήθηκε να σχολιάσει. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι αρχές πήραν -με τη συναίνεση των ελεγχομένων- αντίγραφα σκληρών δίσκων από τους υπολογιστές, ενώ αναζήτησαν έγγραφα, χειρόγραφες σημειώσεις, αλληλογραφία και άλλα στοιχεία.

Η Επιτροπή Ανταγωνισμού θα ερευνήσει αν υπάρχουν ενδείξεις ή αποδείξεις για παράνομες συμφωνίες «κάτω από το τραπέζι» και προσυμφωνημένες πρακτικές μεταξύ των μεγαλοεργολάβων, τόσο ως προς τις προσφορές στους διαγωνισμούς όσο και ως προς τη μοιρασιά των δημόσιων έργων ανά γεωγραφική περιοχή ή ανά τομέα δραστηριότητας (οδικοί άξονες, γέφυρες κ.ά.).

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη επιχείρηση ελέγχου που έχει πραγματοποιηθεί ποτέ στον κατασκευαστικό κλάδο με αντικείμενο την έρευνα για «εργοληπτικό καρτέλ» και φαίνεται να στηρίζεται σε συγκεκριμένες καταγγελίες που έγιναν το τελευταίο διάστημα από ελληνική κατασκευαστική εταιρεία. Κατά κάποιες πληροφορίες, η έρευνα θα εξετάσει όλη την περίοδο των τελευταίων 15-20 ετών.

Στο παρελθόν (2006-2008) είχαν υπάρξει ανάλογες καταγγελίες κυρίως εκ μέρους του ομίλου της «Μηχανικής» του κατασκευαστή Πρ. Εμφιετζόγλου (λ.χ επεκτάσεις Μετρό κ.ά.), οι οποίες ωστόσο δεν είχαν οδηγήσει πουθενά.

Ευήκοα ώτα σε κάθε είδους επιχειρηματικές καταγγελίες και «σκάνδαλα» φέρεται, σύμφωνα με πληροφορίες, να έχει τείνει τους τελευταίους μήνες και το γραφείο του ΔΝΤ στην Ελλάδα, το οποίο με τον δικό του τρόπο συμμετέχει στην αναδιανομή της επιχειρηματικής πίτας στη χώρα.

Ανεξαρτήτως από το αν η έρευνα της Επιτροπής Ανταγωνισμού θα αποδώσει καρπούς ή αν ο φάκελος θα κλείσει αθόρυβα πριν καλά καλά ανοίξει, έχει ενδιαφέρον να επισημανθεί ότι το θέμα του ενδεχόμενου καρτέλ των μεγαλοεργολάβων ανοίγει σε μια περίοδο που η κυβέρνηση επαναδιαπραγματεύεται τις συμβάσεις των μεγάλων δημόσιων έργων (οδικοί άξονες κ.ά.) με τους κατασκευαστές και εμμέσως τουλάχιστον ενισχύει το οπλοστάσιό της απέναντι στις απαιτήσεις των κοινοπραξιών.

Tρεις φορές άλλαξαν οι διαδικασίες

Την τελευταία δεκαπενταετία το σύστημα δημοπράτησης των έργων άλλαξε τρεις φορές. Οι υπέρογκες εκπτώσεις που είχαν παρατηρηθεί στα μέσα της δεκαετίας του 1990 και λόγω υπερβάσεων είχαν προκαλέσει τη διακοπή της χρηματοδότησης των έργων από κοινοτικούς πόρους, οδήγησαν την πολιτική ηγεσία του τότε ΥΠΕΧΩΔΕ στη θεσμοθέτηση του περιβόητου «μαθηματικού τύπου», μιας πολύπλοκης διαδικασίας επιλογής αναδόχου. Πολύ γρήγορα, όμως, οι εργολάβοι «ξεκλείδωσαν» το σύστημα, με εταιρείες-δορυφόρους να διαμορφώνουν τον μέσο όρο της αποδεκτής προσφοράς και στην ουσία με τον τρόπο αυτό να προκαθορίζουν τον ανάδοχο.

Με παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η μέθοδος αυτή τέθηκε σε αχρησία το 2003 και έπειτα από μια διετία παγώματος των διαδικασιών ανάθεσης, επανήλθε το μειοδοτικό σύστημα που ισχύει μέχρι σήμερα. Το νομοθέτημα του 2005 προέβλεπε πέναλτι για τις εκπτώσεις πάνω από 17%, αλλά οι εργολάβοι δεν πτοήθηκαν. Από το πρώτο πακέτο έργων της Εγνατίας, οι εκπτώσεις διαμορφώθηκαν από 37% μέχρι 52% και για να προχωρήσουν τα έργα ύστερα από μεγάλες καθυστερήσεις και υπερβάσεις προϋπολογισμών, χρειάστηκε να… χαλαρώσει η επίβλεψη.